De Zorgzone is een gebied waarin alle actoren van de welzijns- en gezondheidssector zich organiseren en hun activiteiten coördineren om collectief tegemoet te komen aan de behoeften van de bevolking.
De zorgzones tellen tussen de 200.000 en 300.000 inwoners; ze zijn onderverdeeld in ‘wijken’, waar tussen de 10.000 en 30.000 mensen wonen. Zo omvat Zorgzone Noord negen wijken waarvan er twee – Laken-Zuid en Koekelberg – specifieke financiering ontvangen in het kader van een Lokaal Welzijns- en Gezondheidscontract (LWGC) dat tussen het OCMW en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC) wordt gesloten om acties uit te voeren voor de meest kwetsbare bevolkingsgroepen.
Het grondgebied van deze zorgzone dat tegen de grens van het Vlaamse Gewest aanligt, is verre van homogeen en de verschillende entiteiten hebben een zeer uiteenlopende ontwikkeling gekend.
Sint-Agatha-Berchem, Ganshoren, Jette en Koekelberg behielden lang hun landelijk karakter – Jette presenteert zich vandaag nog als ‘een dorp in de stad’… – maar dat is inmiddels verwaterd door verstedelijkingsgolven. Individuele of collectieve, soms sociale woningbouw heeft de beschikbare ruimte overgenomen, met hier en daar nog wat groen.
Aan de andere kant werden Laken (met de opmerkelijke uitzondering van het Koninklijk Domein!), Neder-Over-Heembeek en Haren lang geleden gekenmerkt door een industriële roeping die zich ontwikkelde rond havenactiviteiten. Deze gemeenten werden bij Brussel-Stad gevoegd door een wet die in 1921 werd aangenomen om de uitbreiding van maritieme installaties aan te moedigen. De stedelijke ontwikkeling kwam later en in mindere mate. Neder-Over-Heembeek en Haren hebben nog steeds veel braakliggend terrein.
Hier leven kansarme bevolkingsgroepen samen met de middenklasse, maar sinds enkele jaren is er een migratie vanuit de arme sikkel van Brussel-Stad. Hierdoor neemt het aantal mensen in precaire situaties in de naburige gemeenten Sint-Agatha-Berchem en Ganshoren toe.
Haren, dat bijzonder perifeer ligt, lijdt onder zijn geografische afgelegenheid en ontbeert veel diensten; de gemeente lijkt te zijn vergeten door zowel het Vlaamse als het Brusselse gewest.
Jette en Laken vallen op door de dichtheid van hun verenigingsstructuren.
In 2022 woonden er ongeveer 216.000 mensen in Zorgzone Noord, met grote verschillen: Koekelberg had een bevolkingsdichtheid van 18.633 inwoners per km², terwijl dat in Haren 1.170 inwoners was.
Opdrachten van de zorgzone
De opdrachten van de zorgzones werden door de welzijns- en gezondheidsactoren gedefinieerd tijdens de Veranderateliers, ruimtes voor dialoog en overleg die in 2022 en 2023 in de verschillende zorgzones werden georganiseerd.
In overeenstemming met de hervormingen van de sector die werden gestart op federaal (het Interfederaal Plan Geïntegreerde Zorg) en gewestelijk niveau (het Geïntegreerd Welzijns- en Gezondheidsplan), zijn de op deze bijeenkomsten geïdentificeerde opdrachten gestructureerd rond vier pijlers:
In overeenstemming met de hervormingen van de sector die werden gestart op federaal (het Interfederaal Plan Geïntegreerde Zorg) en gewestelijk niveau (het Geïntegreerd Welzijns- en Gezondheidsplan), zijn de op deze bijeenkomsten geïdentificeerde opdrachten gestructureerd rond vier pijlers:
01
Kennis
Alle nuttige informatie over de noden en behoeften van de bevolking en over het aanbod om hieraan te voldoen centraliseren, organiseren en beschikbaar stellen voor de belanghebbenden.
02
Netwerk
De onderlinge kennis van de actoren en organisaties vergroten.
03
Coördinatie
De samenwerking tussen de welzijns- en gezondheidsactoren in de zorgzone ondersteunen.
04
Preventie en bevordering van de gezondheid
Ingrijpen op alle gezondheidsdeterminanten, d.w.z. op alle factoren (persoonlijke, sociale, economische en omgevingsfactoren) die een invloed hebben op de gezondheid van het individu en van de bevolking.